Sosyal Hizmet ve Baskı Karşıtı Sosyal Hizmet Uygulaması

BASKI KARŞITI SOSYAL HİZMET UYGULAMASI

Özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra Asya ve Afrika’da ortaya çıkan sömürgecilik karşıtı hareketler ile 1960’lardan itibaren Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’da gelişen öğrencilerin, kadınların, siyahîlerin, eşcinsellerin vb. öznesi olduğu çeşitli yeni toplumsal hareketlerin yanı sıra pozitivist yönelimli Avrupa merkezci egemen sosyal bilim paradigmasına getirilen eleştirilerin de etkisiyle sosyal hizmetin özgürleştirici ve dönüştürücü bir potansiyelinin olduğuna dair bir farkındalık gelişmiş; Marksist sosyal hizmet, radikal sosyal hizmet, yapısal sosyal hizmet, feminist sosyal hizmet, ayrımcılık ve ırkçılık karşıtı sosyal hizmet ve çok kültürcü sosyal hizmet gibi birçok eleştirel sosyal hizmet yaklaşımı ortaya çıkmıştır. Tarihsel, toplumsal ve politik bu süreç, eleştirel sosyal hizmet yaklaşımlarını kuşatan ve hatta aşan baskı karşıtı sosyal hizmetin ortaya çıkışına da zemin hazırlamıştır. (Aktaran GÜLDALI, 2017,)

Baskı karşıtı sosyal hizmet uygulaması, geleneksel sosyal hizmet anlayışına karşı ortaya çıkmış olan yaklaşımları da kapsar nitelikte bir yaklaşım olmasıyla birlikte ortaya çıkan sorunların temelinde insanların hatalarının değil uygulanan politikaların ve hakim kültürün etkili olduğunu savunur. Baskı unsurunun bireylerin toplumca eksik görülen yönleri değil toplumun düşünce sistemi olduğunu bu nedenle bireylerinin sorunlarına yoğunlaşmak yerine o konudaki toplumsal algıya yoğunlaşmak gerektiği üzerinde durur. Modern sosyal hizmetin temel ilkelerinden olan müracaatçının bulunduğu yerden başlama ilkeside bu yaklaşımla bağlantılıdır. Müracaatçının bulunduğu yerden başlamak onun sorunlarına sebep olarak dejavantajlı grup olarak tanımlanmasına neden olan toplumsal sorunları anlayarak toplumsal ölçekte çözümler üretmeye yardımcı olur. Mevcut uygulanan politikaların, toplumsal algının ve toplumsal sorunların baskı unsuru yaratan yönlerinin ortadan kaldırılması dejavantajlı grupların bu dejavantajlılık durumunun ortadan kalmasını sağlayabilir. Baskı karşıtı sosyal hizmet uygulamasının temelinde bu vardır. Sosyal hizmet uzmanları sorunlara bireysel çözümler üretmek yerine sosyal politika belirlenme sürecine dahil olarak sorunlara toplumsal ve kalıcı çözümler üretmelidir. Örneğin kadın haklarının yetersiz olduğu, toplumsal cinsiyet rollerinin kesin hatlarla belirlendiği ve ataerkil düzenin etkin olduğu bir toplumu ele aldığımızda baskı altında olan, ezen ezilen ilişkisinde ezilen rolünde olanlar kadınlar olacaktır. Bu toplumda baskı karşıtı sosyal hizmet çalışmaları gerçekleştiren sosyal hizmet uzmanları sosyal politikaların geliştirme sürecine katılarak; toplumda kadın haklarının geliştirilmesine, toplumsal cinsiyet kalıplarının temelinde eşitliğin olduğunu bir yapıya evrilmesine katkı sağlayabilir. Bu sosyal hizmet uzmanlarının sosyal politikaların geliştirilme sürecine katılmaları cinsel yönelimlerinden dolayı baskı görme, yoksulluk, ırkçılığa maruz kalma vb. sorunların ortadan kalkması konusunda da etkili olabilir.

Sosyal hizmet uzmanı, baskı karşıtı sosyal hizmet uygulamasını gerçekleştirirken müracaatçının yanında ve tüm toplumsal baskıların karşısında olmalıdır ancak burada bir sorun ortaya çıkmaktadır. Sosyal hizmet uzmanı, müracaatçılarına yasalara ve mevzuata bağlı olarak hizmet sunmaktadır. Bu bağlı olunan yasalar mevcut sosyal politikalar ve toplumsal algılara bağlı olarak oluşturulmakta ve baskı unsuru barındırabilmektedir. Bu baskı unsuru barındıran yasalar ise sosyal hizmetin müracaatçının yanında olma ilkesi ile çelişebilmektedir. Sosyal hizmet uzmanının bu durum karşısında modern sosyal hizmet uygulamalarının en kapsamlı yaklaşımı olan baskı karşıtı uygulama doğrultusunda hareket ederek müracaatçının yanında yer alması ve yasal dayanakları göz ardı etmesi gerekebilir.

Özetle, baskı karşıtı sosyal hizmet uygulaması geleneksel tedavi edici sosyal hizmet yaklaşımına eleştiri olarak geliştirilmiş tüm yaklaşımları kapsayan ve modern sosyal hizmet müdahalelerinin temelini oluşturan yaklaşımdır. Yapısal adeletsizlikler karşısında  sosyal adaleti sağlamayı temel alarak, sosyal politika oluşturmaya katkı sağlamayı içermektedir.

Kaynakça

GÜLDALI, O. (2017). Baskı Karşıtı Sosyal Hizmet: Modern Dünya-Sistemi. Toplum ve Sosyal Hizmet , 228-244.

TUNCAY, T., & İL, S. (2006). Sosyal Hizmette Baskı Karşıtı Uygulama Sosyal Adalet Paradigması Temelinde Bir Özgürleştirme Pratiği. Toplum ve Sosyal Hizmet , 59-71.

YÜCEL, İ. (2017). Baskı Karşıtı Sosyal Çalışmanın Meşruiyet Sorunu. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi , 155-167.